Z Małopolska w II Wojnie Światowej


BATOWSKI Henryk.         
Urodzony w 1907 r. we Lwowie. Syn Stanisława Kaczor-Batowskiego (malarza-batalisty) i Ireny z d. Bieńkowskiej. Miał brata. Jako trzynastoletni ochotnik brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Interesował się orientalistyką, slawistyką i historią. Studiował te przedmioty na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Należał do korporacji akademickiej Leopolia. Od 1927 r. był korespondentem zagranicznym „Słowa Polskiego” i „Kuriera Warszawskiego” w Pradze, gdzie kontynuował studia i uzyskał tytuł doktora. W 1928 odbył staż naukowy w Paryżu. W 1930 r. przeniósł się do Belgradu. Od 1935 r. pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był lektorem języka czeskiego i słowackiego. W czerwcu 1939 r. habilitował się pracą „Podstawy sojuszu bałkańskiego 1912 r. Studium historii dyplomatycznej 1806-1912”. Został aresztowany 6 listopada 1939 r. w czasie "Sonderaktion Krakau". Po  przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków). 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. W bloku 46 prowadził kurs języka czeskiego dla współwięźniów. 4 marca 1940 r. został przeniesiony do KL Dachau. W obozie pełnił funkcję tłumacza. Zwolniono go z obozu 27 grudnia 1940 r. dzięki staraniom Ivo Andricia, ambasadora Jugosławii w Berlinie. Od 1941 r. włączył się w działalność tajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1944 r. wykładał i kierował konspiracyjną Szkołą Nauk Politycznych. W czasie okupacji niemieckiej został żołnierzem Armii Krajowej. Wg kontrwywiadu niepodległościowej organizacji konspiracyjnej po wkroczeniu Sowietów pracował dla Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie. Przy ul. Bema 6 w Krakowie prowadził z bratem melinę kontaktową. Był docentem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1945 r. wyjechał do Warszawy. W latach 1945 - 1958 kierował redakcją miesięcznika „Życie Słowiańskie”. W 1951 r. został docentem historii nowożytnej Uniwersytetu Warszawskiego. W listopadzie 1956 r. otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego i przeniósł się do Krakowa. Pracował w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Służba Bezpieczeństwa podejrzewała go o współpracę z jugosłowiańskim wywiadem. W 1966 r. był opiekunem naukowym stypendysty Normana Davisa. W 1967 r. został mianowany na profesora zwyczajnego. Był kierownikiem Zakładu Historii Powszechnej Najnowszej. W latach 1968 - 1980 był wiceprezesem KSS (?). W 1977 r. przeszedł na emeryturę. Był członkiem Komisji Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk i Międzynarodowej Komisji Studiów Słowiańskich. Od 1971 r. przewodniczył Komisji Historii Narodów Słowiańskich i Europy Środkowej przy Komitecie Historycznym Polskiej Akademii Nauk. Po 1989 r. aktywnie uczestniczył w odbudowie struktur Polskiej Akademii Umiejętności, której był członkiem zwyczajnym i założycielem, a następnie pierwszym przewodniczącym Komisji Środkowoeuropejskiej Polskiej Akademii Umiejętności. Był autorem 30 monografii i setek rozpraw i artykułów naukowych.    
Zmarł 25 marca 1999 r. w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.      
Odznaczony Krzyżami Oficerskim, Kawalerskim i Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Za Udział w Wojnie Obronnej 1918-1921, bułgarskim Orderem Cyryla i Metodego I klasy, chorwackim Orderem Chorwackiej Jutrzenki, czechosłowackim Orderem Białego Lwa, medalem Czeskiej Akademii Nauk i Medalem im. Frantiska Palacky’ego, jugosłowiańskimi Orderem Jugosłowiańskiego Sztandaru ze Złotym Wieńcem i Orderem Jugosłowiańskiej Gwiazdy ze Złotym Wieńcem.       
Był żonaty.      
IPN Kr Kolekcja Komusińskiego, Ostrzeżenie z 5 VI 1945 r.; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267; Nekrologi Henryka Batowskiego, „Dziennik Polski” 1999 nr 76 s. 25;  S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020];Sadecki J.,Historyk i slawista',„Rzeczpospolita” 1999 nr 89 s. 28; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 272; Wroński Tadeusz,Kronika okupowanego Krakowa,Kraków 1974, s. 47, 401;