Z Małopolska w II Wojnie Światowej


Frančić Vilim. 
Urodzony 1 maja 1896 r. w Darucvar (Chorwacja). Syn Djura Gjura (kolejarza) i Josipy z d. Budulak. Do szkoły uczęszczał w Podgórzu. Od 1911 r. należał do drużyny skautowej w Podgórzu. W 1913 r. uczestniczył w zlocie skautowym we Lwowie. W 1914 r. wstąpił do II Brygady Legionów. Został kontuzjowany na froncie i powrócił do gimnazjum. Maturę zdał w 1916 r. w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. Studiował na Uniwersytecie im. Karola w Pradze, następnie w Grazu i Wiedniu. Studia ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1922 r. był lektorem slawistyki, równoczesnie był kierownikiem Szkoły Handlowej w Proszowicach. W 1924 r. obronił pracę doktorską „Serbskie pieśni bohaterskie o Kossowie i ich dzieje w Polsce”. W 1927 r. złożył egzamin kwalifikacyjny i rozpoczął pracę w Państwowym Klasyczno-Humanistycznym Gimnazjum w Królewskiej Hucie (dziś Chorzów). W 1928 r., z ramienia Zarządu Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych na Śląsku został powołany na stanowisko dyrektora administracyjnego nowo utworzonego Śląskiego Instytutu Pedagogicznego. W 1932 r. Wydział Oświaty Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego powołał go na stanowisko dyrektora Państwowego Gimnazjum Klasycznego i Humanistycznego w Katowicach. Współpracował z redakcjami uczniowskich pism „Nasze Pisemko” i „Śmiało”. Wspomagł uczniowskie koła naukowe i zespoły teatralne. Prowadził Międzyszkolny Komitet rozwijający działalność kulturalną w Katowicach. W 1938 r. objął obowiazki wizytatora szkół średnich Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego. 6 listopada 1939 r. został aresztowany w czasie „Sonderaktion Krakau”[1]. Osadzono go w więzieniu Montelupich[2].
7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. Tam uwięzieni wybrali go komendantem swojej grupy (funkcję pełnił aż do oswobodzenia więźniów 8 lutego 1940 r.) 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków). 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. 8 lutego 1940 r. został zwolniony z obozu[6]. Po powrocie do Krakowa wziął udział w tajnym nauczaniu na szczeblu gimnazjalnym i uniwersyteckim. Organizował pomoc dla bezrobotnych w czasie okupacji pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Oficjalnie był zatrudniony w szkole zawodowej. W 1945 r. powrócił do pracy w Kuratorium Krakowskim i w Instytucie Języków Slowiańskich Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1951 r. kierował Studium Praktycznego Języków Obcych, był sekretarzem Studium Słowiańskiego. W 1956 r. mianowano go zastępcą profesora w katedrze Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1961 r. uzyskał stanowisko docenta Uniwersytetu Jagiellońskiego.           
Zmarł 16 września 1978 r. w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim.   
Od 1925 r. był żonaty z Kazimierą Zamojską, mieli syna Mirosława (profesora historii UJ) i córke Maję (farmaceutkę).
Gaweł Tadeusz, Pokłon Tym, którzy tworzyli . . ., Kraków 1999, s. 65, 66;Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267; Kronika Krakowa 1978, Kraków 1984, s. 267; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 272; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 402;



[1] Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 268;

[2] Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 268;

[3] Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 268;

[4] Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 268;

[5] Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 402;

[6] Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 402;