Z Małopolska w II Wojnie Światowej

FRANISZYN Tadeusz.      

Urodzony 12 sierpnia 1903 r. w Zimnej Wodzie. Syn Józefa i Katarzyny z d. Hojna. Był inżynierem[1]. Przed wojną pracował w kopalni „Jowisz”[2]. Od 1942 r. był żołnierzem Armii Krajowej[3]. Używał pseudonimu „Jagoda”. Pracował w Komórce Informacji i Propagandy (KiP) Inspektoratu Kraków Armii Krajowej. W okresie okupacji niemieckiej kręcił kamerą Kodak 60e filmy dokumentalne[4]. Wynajmował pokój na 2 piętrze w mieszkaniu profesora Kazimierza Lepszego przy ul. Brackiej 15 w którym od 1 grudnia 1942 r. ulokował rozdzielnię prasy konspiracyjnej która działała do końca okupacji niemieckiej. Organizowano u niego systematycznie kursy wojskowe[5]. Powielano u niego „Wiadomości”[6]. W lipcu 1944 r. nakręcił film pt. „Pierwsza faza ucieczki Niemców z Krakowa” [7]. Filmował wzniesione przez Niemców umocnienia na ulicach Krakowa[8]. 6 sierpnia 1944 r. filmował wydarzenia „czarnej niedzieli” na ul. Franciszkańskiej w Krakowie[9]. Od sierpnia do września 1944 r. przebywał w Zgrupowaniu Armii Krajowej „Kamiennik” na Łysinie w związku z rozkazem Dowództwa Okręgu Armii Krajowej[10]. 3 września 1944 r.  filmował na Łysinie uroczystości wręczenia sztandaru Zgrupowaniu „Kamiennik”[11]. 25 września 1944 r. sfilmował z daleka teren KL Płaszów[12]. Jego filmy znajomi zakopali na 25 lat na Ziemiach Zachodnich[13]. Po wojnie mieszkał przy ul. Chopina w Krakowie. Jego okupacyjne filmy ukryte na Ziemiach Zachodnich odkopano w grudniu 1968 r[14].

Dąbrowa-Kostka Stanisław, Partyzancka „Rzeczpospolita Myślenicka” (2), „Kierunki” 1972 nr 53 s. 9; Franiszyn Tadeusz, Pacyfikacja Lipnika, Wiśniowej i okolicznych wiosek we wrześniu 1944 roku, „W marszu 1939-1945” 1981 nr 9, s. 27; Jarowiecki Jerzy, Konspiracyjna prasa w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Kraków 1986, s. 79; Kot Tadeusz, Oni walczyli o Polskę!, W marszu 1939-1945 nr 11, Kraków 1987, s. 63; Matusak Piotr, Walka polskiego ruchu oporu w obronie dóbr kultury narodowej 1939 – 1945, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1978 nr 3 s. 299; Mazur Grzegorz, Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1987, s. 204, 214; Michalczak Janusz, Filmy pod karą śmierci, „Dziennik Polski” 1987 nr 48 s. 1; Michalczak Janusz, Operator dni ostatnich, „Dziennik Polski” 1987 nr 182 s. 3;