Z Małopolska w II Wojnie Światowej

KONOPCZYŃSKI Władysław.     
 Urodzony 26 listopada 1880 r. w Warszawie. Syn Ignacego (inżyniera komunikacji) i Ludwiki z d. Obrąpalskiej. Miał brata Zygmunta i siostrę (zamężną Lutostańską). Pierwsze lata życia spędził w Łodzi i w Radomiu. Uczył się w Szkole Realnej Wojciecha Górskiego w Warszawie. W 1891 r. przeniósł się do IV Gimnazjum w Warszawie. Należał do tajnego kółka samokształceniowego. Był jego bibliotekarzem, wykładowcą i egzaminatorem z historii Polski. Za zdanie matury został wyróżniony srebrnym medalem szkoły. W 1899 r. podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończył je w 1904 r. z tytułem kandydata nauk prawnych i politycznych. W latach 1907-1908 studiował historię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1908 r. obronił doktorat z historii. Od 1908 r. był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Uczył historii w IV Gimnazjum w Warszawie. Wykładał w warszawskim Towarzystwie Kursów Naukowych. W 1911 r. obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim pracę habilitacyjną. W 1913 r. podjął pracę na stanowisku docenta Katedry Historii Powszechnej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1913 r. zakładał Oddział Krakowski Towarzystwa Historycznego we Lwowie. W 1914 r. wyjechał do Szwecji. Od 1915 r. należał do Ligi Narodowej. W 1916 r. powrócił do Krakowa. W 1917 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Historii Polski Nowożytnej i Najnowszej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1917-1921 pełnił funkcję sekretarza Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności. W 1918 r. wstąpił do Organizacji Narodowej. W 1919 r. na konferencji pokojowej w Paryżu był ekspertem delegacji polskiej z zakresu prawa i historii. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. był instruktorem artylerii. W 1921 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W 1921 r. opublikował projekt utworzenia „Polskiego Słownika Biograficzny”. W latach 1922-1927 był posłem na Sejm z listy Związku Ludowo-Narodowego. Krytykował politykę Józefa Piłsudskiego. W 1922 r. wybrano go na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności. Był współorganizatorem Stronnictwa Narodowego. W latach 1925-1926 był członkiem zarządu Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1929 r. został członkiem czynnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W latach 1931-1949 był pierwszym redaktorem „Polskiego Słownika Biograficzny”. W 1933 r. wybrano go na członka czynnego Polskiej Akademii Umiejętności. W 1939 r. objął stanowisko dziekana Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. 6 listopada 1939 r. w czasie Sonderaktion Krakau został aresztowany. Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu

krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. przeniesiono go do koszar przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. dokonał spisu wszystkich więźniów i uzyskał ich podpisy na tej liście.  9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków). 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. W bloku 45 organizował wykłady i dyskusje naukowe. Zwolniono go 8 lutego 1940 r. Od lutego 1940 r. wykładał historię nowożytną na tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1945 r. powrócił do jawnej pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1945-1949 przewodniczył Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1946 do 1952 r. był przewodniczącym oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego. W 1947 r. wybrano go prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego. W 1948 r. oskarżono go rasistowskie i szowinistyczne publikacje. Został zmuszony do rezygnacji z pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim. Należał do Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Związku Inteligencji Polskiej, Towarzystwa Żeglugi Polskiej, Szwedzkiej Akademii Literatury, Historii i Archeologii, Towarzystwa Naukowego w Lund, Królewskiego Towarzystwa dla Wydawania Źródeł do dziejów Skandynawii w Sztokholmie, Ostatnie lata życia, poważnie chory na serce, spędził w Młynniku koło Ojcowa.         
Zmarł 12 lub 14 lipca 1952 r. w Młynniku koło Ojcowa   
Odznaczony francuskim Krzyżem oficerskim Legii Honorowej, szwedzkim Krzyżem Oficerskim Orderu Gwiazdy Polarnej.         
Alma Mater w podziemiu, Kraków 1964, s. 223; Biliński Piotr, Władysław Konopczyński: historyk i polityk II Rzeczypospolitej (1880-1952), Warszawa 1999; Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-O, Wrocław 1984; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 253, 270; Jarowiecki Jerzy, Konspiracyjna prasa w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Kraków 1986, s. 201; Kozicki Stanisław, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 576; Romer Eugeniusz, Pamiętnik Paryski 1918-1919, Wrocław 2010, s. 25; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 404;