Z Małopolska w II Wojnie Światowej

SMOLEŃSKI Jerzy Józef Gedeon.          
Urodzony 6 września 1881 w Krakowie. Syn Stanisława (lekarza) i Heleny z d. Babireckiej. Miał brata Tadeusza. W latach 1892-1896 uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w Krakowie.  W latach 1896-1899 był uczniem III Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego, gdzie zdał maturę. Od 1899 r. studiował nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1903 r. podjął prace nauczyciela geografii w II Gimnazjum św. Jacka. Równocześnie w latach 1903-1904 r. uczył w IV Gimnazjum w Krakowie. W latach 1903-1905 był zarazem demonstrantem w Gabinecie Geologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. 30 czerwca 1906 r. obronił pracę doktorską z geologii. W latach 1906-1908 był stypendystą fundacji Kazimierza Klimowskiego na Uniwersytecie w Berlinie. Od 1907 r. współpracował z Komisją Fizjograficzną Akademii Umiejętności. W 1909 r. odbył podróż naukową po Niemczech, Francji i Szwajcarii. W latach 1909-1919 był członkiem zarządu Towarzystwa Tatrzańskiego. 30 czerwca 1910 r. habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1910-1912 ponownie pracował jako demonstrant w Gabinecie Geologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1911-1914 wykładał geologię na Wyższych Kursach dla Kobiet im. A. Baranieckiego. W 1912 r. badał południowe wybrzeże Bałtyku. W 1913 r. uczestniczył w badaniach w południowej Francji i przez dwa miesiące studiował oceanografię w Instytucie Oceanograficznym w Monaco. W styczniu 1915 r. powołano go do armii austriackiej i skierowano na front. W marcu 1915 r. poważnie zachorował i został zdemobilizowany. Przeszedł rekonwalescencję w Zakopanem. W latach 1916-1917 wykładał na Wyższych Kursach dla Kobiet im. A. Baranieckiego krajoznawstwo, a w latach 1916-1919 jako prywatny docent geografię fizyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1917-1918 był wykładowcą geografii ogólnej i kartografii na Uniwersytecie Jagiellońskim., W 1917 r. wybrano go na sekretarza sekcji geologicznej Polskiej Akademii Umiejętności. Należał do Polskiego Towarzystwa Geograficznego. W 1918 r. wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim geografię fizyczną Litwy. W tym samym roku wziął udział w badaniach geofizycznych w południowych Węgrzech. W 1918 r. wstąpił do Polskiego Towarzystwa Geograficznego. W latach 1919-1921 pracował w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie. W 1919 r. podjął działania w Komitecie Obrony Lwowa (prowadził schroniska dla uchodźców), w Sekretariacie ds. Wschodniej Galicji i Narodowym Komitecie Obrony Spisza i Orawy. Od 1920 r. był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody. W 1921 r. otrzymał stopień profesora nadzwyczajnego i stanowisko kierownika Katedry Geografii Fizycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1923 r. zakładał Oddział Krakowski Polskiego Towarzystwa Geograficznego, był w nim początkowo skarbnikiem, potem sekretarzem. W 1925 r. współinicjował założenie Międzynarodowego Stowarzyszenia Ochrony Żubra. Miał tytuł profesora doktora geografii ogólnej. Od 1926 r. był członkiem Komisji Bałtyckiej Stałej Międzynarodowej Rady dla Badań Morza w Kopenhadze. W 1926 r. wybrano go na członka korespondenta Czeskiego Towarzystwa Geograficznego. W 1927 r. został sekretarzem Komisji Geograficznej Polskiej Akademii Nauk (działał na tym stanowisku do 1938 r.). W latach 1928-1939 wykładał geografię gospodarczą w Wyższym Studium Handlowym i geografię polityczną w Szkole Nauk Politycznych w Krakowie. W latach 1928-1935 był sekretarzem generalnym Komitetu Narodowego Geograficznego Międzynarodowej Unii Geograficznej. . W 1928 r. wybrano go na stanowisko przewodniczącego Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Geograficznego. W 1929 r. mianowano go profesorem zwyczajnym i zarazem dyrektora Instytutu Geograficznego i kierownika katedry geografii ogólnej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym samym roku został członkiem przybranym Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W 1930 r. został członkiem Meksykańskiego Towarzystwa Geograficznego i Statystycznego, a także Towarzystwa Geograficznego w Belgradzie. W 1932 r. został członkiem zwyczajnym Polskiego Towarzystwa Hydrologicznego i Meteorologicznego oraz członkiem korespondentem Instytutu Bałtyckiego. W 1933 r. wszedł w skład Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1934 r. został czynnym członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W latach 1933-1937 działał w Komisji dla Spraw Regionalnych Podhala. W 1934 r. wybrano go na członka honorowego Czeskiego Towarzystwa Geograficznego. 21 czerwca 1935 r. wybrano go na członka-korespondenta Polskiej Akademii Nauk. W latach 1937-1939 był wiceprezesem Krakowsko-Śląskiego Oddziału Związku Ziem Górskich. W 1937 r. wybrano go dziekanem Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w 1938 r. prodziekanem. W latach 1937-1938 był przewodniczącym Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Wszedł do Polskiego Narodowego Komitetu Międzynarodowej Unii Geograficznej. Był prezesem Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Był wiceprzewodniczącym Związku Ziem Górskich. W latach 1937-1939 był przewodniczącym Komisji Regionalnego Planu Zabudowania Okręgu Krakowskiego, zorganizował jej Biuro. W 1939 r. został członkiem Komisji Regionalnego Planu Zabudowania Okręgu Sandomierskiego. W 1939 r. został przewodniczącym Komitetu Demograficznego Ligi Narodów w Genewie. Działał w Związku Katolickiej Inteligencji (jako jego przewodniczący oddziału krakowskiego) i w Diecezjalnej Radzie Akcji Katolickiej. Został aresztowany 6 listopada 1939 r. w czasie Sonderaktion Krakau. Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. Odrzucił tam propozycję podjęcia pracy dla Niemców w Ostinstytucie. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul.Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków. 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. W bloku 45 prowadził wykłady dla współwięźniów.           
Zmarł z wycieńczenia 5 stycznia 1940 r. w KL Sachsenhausen, ciało spopielono w obozowym krematorium. Urna z prochami spoczęła na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.          
Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta, jugosłowiańskim Krzyżem Komandorskim Orderu św. Sawy i rumuńskim Krzyżem Komandorskim Orderu Korony Rumuńskiej. 
Od 1910 r. był żonaty z Heleną Marią Jordan. Miał troje dzieci: Zofię (zamężną Piotrowską, geografa), Stanisława (biskupa) i Annę.
Archiwum UJ, S II 619, Teczka osobowa Jerzego Józefa Gedeona Smoleńskiego; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, 273; Lista strat kultury polskiej, Warszawa 1947, s. 253; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Sroka Stanisław Tadeusz, Jerzy Józef Gedeon Smoleński, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jerzy-jozef-gedeon-smolenski-1881-1940-geolog-geograf-profesor-uj, [dostęp 19 czerwca 2020]; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Wiącek Anna, Gotfryd Mariusz, Krakowskie cmentarze, Kraków 2004; Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna Wydawnictwa „Gutenberga”, t. XVI, Kraków 1929; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 69; w.z., Tragiczna lista strat nauki polskiej, „Dziennik Polski” 1945 nr 48, s. 3;