Z Małopolska w II Wojnie Światowej

STABRAWA Adam.

Urodzony 25 września 1908 r. w Myślenicach. Syn Andrzeja (zarządcy podatkowego) i Heleny z domu Klebert. Miał braci, żołnierzy oddziału ochrony dowództwa 1. pułku strzelców podhalańskich Armii Krajowej: Andrzeja (pseudonim „Sosna” i Władysława Józefa (pseudonim „Sęp”, z zawodu prawnika) i siostrę Marię (zamężną Wysowicz, urzędniczkę nadleśnictwa). W latach 1919-1927 uczęszczał do gimnazjum w Myślenicach, gdzie zdał maturę. Od 1 września 1927 r. był słuchaczem w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie. 15 października 1928 r. przeniesiony został do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu, którą ukończył 30 sierpnia 1930 r. Został mianowany na stopień podporucznika służby stałej artylerii ze starszeństwem 15 sierpnia 1930 r. Przydzielono go do 24. pułku artylerii lekkiej na stanowisko oficera baterii i dowódcy plutonu łączności. 28 kwietnia 1938 r. przeniesiono go na stanowisko dowódcy 1. baterii 24. pułku artylerii lekkiej. W opinii przełożonego, pułkownika Michała Pakosza z 1937 r., był „bardzo wartościowym oficerem i dowódcą”. Został awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem 19 marca 1933 r. Awansowano go na stopień kapitana ze starszeństwem 19 marca 1939 r. Wiosną 1939 r. służył na stanowisku oficera administracyjno-materiałowego 24. pułku artylerii lekkiej im. Króla Jana III Sobieskiego w Jarosławiu.W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. walczył w szeregach 24. pułku artylerii lekkiej w ramach 24. Dywizji Piechoty w składzie Armii „Karpaty", dowodząc 9. baterią tego pułku. W październiku 1940 r. wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej. Używał pseudonimu „Borowy”. Pełnił w niej początkowo - przez około rok - funkcje doradczo-organizacyjne przy sztabie Komendy Powiatu Myślenice Narodowej Organizacji Wojskowej, a od jesieni 1941 r. do kwietnia 1942 r. był szefem sztabu Powiatu. W maju 1942 r. przeniesiony został na stanowisko zastępcy komendanta Podokręgu Kraków-Miasto Narodowej Organizacji Wojskowej, majora rezerwy Szweda „Horawski". Po jego aresztowaniu w lipcu 1942 r. praca konspiracyjna Narodowej Organizacji Wojskowej została przerwana i dopiero w październiku 1942 r. został mianowany komendantem tego Podokręgu. Zaraz potem, w listopadzie 1942 r. doszło do scalenia sił Narodowej Organizacji Wojskowej z Armią Krajową, ale dowodził on tym Podokręgiem aż do października 1943 r. Następnie w listopadzie 1943 r. objął dowództwo Obwodu Armii Krajowej Nowy Targ, które sprawował do sierpnia 1944 r. 24 sierpnia 1944 r. spotkał się z lejtnantem Piotrem Tichonowem, dowódcą sowieckiego oddziału rajdowego. Wobec śmierci 4 września 1944 r. inspektora nowosądeckiego, podpułkownika Stanisława Mireckiego "Butrym" (który po strzelaninie w Kisielówce został aresztowany 21 lub 26 sierpnia 1944 r. przez Niemców i zmarł w nowosądeckim gestapo), objął stanowisko Inspektora Rejonowego Nowy Sącz Armii Krajowej, w skład, którego wchodziły cztery obwody: Nowy Targ, Nowy Sącz, Gorlice i Limanowa. W ramach „Burzy” planowano odtworzenie na terenie inspektoratu 1. pułku strzelców podhalańskich Armii Krajowej, którego dowództwo objął 22 września 1944 r., w momencie jego uformowania. Od tej pory dowodził tym pułkiem, liczącym na koniec 1944 r. 1035 ludzi oraz Inspektoratem liczącym 7722 żołnierzy i oficerów. Wobec obecności na terenie Inspektoratu licznych oddziałów partyzantki sowieckiej nawiązał poprawne stosunki z dowodzącym nimi ppłk. Iwanem Zołotarem "Iwan", zdając sobie sprawę z konieczności takiego ich utrzymywania wobec ich dużej liczebności. Jednocześnie partyzantka ta rozpracowywała wywiadowczo siły Armii Krajowej na terenie Inspektoratu. W swym liście z 13 października 1944 r. skierowanym do Józefa Kurasia „Ogień” zawiadomił go, że dochodzenie w jego sprawie zostało umorzone. 13 grudnia 1944 r. został ranny w wyniku zasadzki partyzantów sowieckich pod Gruszowcem i przebywał od tej pory w lecznicy pułkowego lekarza, dra Mariana Mosslera w Krakowie. Do pułku powrócił dopiero w połowie stycznia 1945 r. Dowodzona przez niego jednostka przeprowadziła wiele akcji zbrojnych, zadając Niemcom poważne straty, a zarazem w końcu grudnia 1944 r. odebrała liczne zrzuty ludzi i sprzętu przeznaczone dla Okręgu AK Kraków (magazynów tej broni i wyposażenie po wojnie nie odnaleziono). Latem 1945 r. opuścił Polskę. Służył przez pewien czas w II Korpusie Polskim we Włoszech. Wyjechał z nim do Wielkiej Brytanii. Po demobilizacji osiadł w Kanadzie. Prowadził własną farmę.

Zmarł w Vancouver w Kanadzie 22 kwietnia 1991 r.

Odznaczony był m. in. Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1945).

Rodziny nie założył.

Centralne Archiwum Wojskowe: Ap. 8762 - Adam Stabrawa; Studium Polski Podziemnej (Londyn): koperta weryfikacyjna Adama Stabrawy; Dalecki Ryszard, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r., Rzeszów 1989; Inspektorat nowosądecki AK. Relacja mjr. Adama Stabrawy (oprac. G. Mazur, W. Rojek), „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1996, z. 1, s. 116-140; Kuler Andrzej, Stabrawa Władysław Józef, [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956, t. 2, Kraków 1997, s. 136-137 (tamże inny pseudonim Władysława: „Sem” i błędna informacja jakoby Adam Stabrawa zaginął podczas wojny); Mazur Grzegorz, Podhalańska epopea. Mjr Adam Stabrawa i jego pułk, „Polska Zbrojna”, 1994, nr 46; Mazur Grzegorz, Rojek Wojciech, Zgórniak Marian, Wojna i okupacja na Podkarpaciu i Podhalu, na obszarze Inspektoratu ZWZ-AK Nowy Sącz 1939-1945, Kraków 1998; Rybka Ryszard, Stepan Kamil, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006, s. 182, 741;Wanicki Andrzej, Nie wolno mi milczeć, „Orzeł Biały Miesięcznik Zrzeszenia WiN” 2000 nr 5 s.10