Z Małopolska w II Wojnie Światowej

SKOWRON Stanisław Teofil. 

Urodzony 27 kwietnia 1900 r. w Łoniowie. Syn Józefa (pracownika biurowego) i Władysławy z d. Postak. W latach 1918-1923 studiował biologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1923 r. obronił pracę doktorską. Został asystentem w zakładzie anatomii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był asystentem profesora Emila Godlewskiego. Był stypendystą Fundacji Rockefellera. W 1928 r. uzyskał habilitację. Prowadził działalność oświatową w ramach Związku Nauczycielstwa Polskiego. Przed II wojną światową był zwolennikiem eugeniki. Postulował wprowadzenie przymusowej sterylizacji więźniów i chorych psychicznie. Aresztowano go 6 listopada 1939 r. w czasie Sonderaktion Krakau. . Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków. 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. 4 marca 1940 r. został przeniesiony do KL Dachau. Zwolniono go z obozu na przełomie lata i jesieni 1940 r. Po powrocie do Krakowa kierował tajnym nauczaniem farmakologii na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1945-1947 był zastępcą profesora na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po 1945 roku odrzucał osiągnięcia zachodniej genetyki, stając się jednym z czołowych polskich zwolenników i propagatorów łysenkizmu. Mieszkał przy Alei Słowackiego 8/11 w Krakowie. 3 kwietnia 1946 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, miał legitymację numer 4530. Prowadził wykłady w Towarzystwie Uniwersytetu Robotniczego, należał do jego centralnego koła prelegentów. W Wojewódzkiej Szkole Partyjnej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie w maju 1947 r. wygłosił wykład „Budowa światopoglądu przyrodniczego”. 29 listopada 1947 r. podczas posiedzenia Wojewódzkiej Rady Politycznej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie w sali konferencyjnej gmachu Polskiej Partii Socjalistycznej był wśród wybranych delegatów na XXVII Kongres partii we Wrocławiu. W 1947 r. uzyskał stopień profesora nadzwyczajnego. Kierował Zakładem Biologii i Embriologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był dziekanem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Należał do PZPR. W 1954 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1955-1956 prowadzono jego sprawę ewidencyjno-obserwacyjną. Był organizatorem i kierownikiem Zakładu Zoologii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk.

Zmarł 28 maja 1976 r. w Krakowie. Był żonaty z Janiną, miał syna Ryszarda (podporucznika ludowego Wojska Polskiego) i córkę Annę.

IPN Kr 075/32 WRN-PPS województwo krakowskie kryptonim „V-2”; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 273; Jordan Maria, Skowron Stanisław Teofil (1900–1976) [w:] Słownik biologów polskich, Stanisław Felisiak (red.), Warszawa 1987, s. 490–491; Mauersberg Stanisław,Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego w latach 1944-1948,Wrocław – Warszawa – Kraków 1991, s. 82, 148;Przyczynek do myśli eugenicznej i łysenkizmu w polskiej biologii okresu międzywojennego i w latach powojennych [w:]Eugenika, biopolityka, państwo, Magdalena Gawin, Kamila Uzarczyk (red.),Warszawa 2010, s. 187-204; P-ski Jul, Nauka w mrokach konspiracji, „Dziennik Polski” 1945 nr 22, s. 6; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom?<span /> [dostęp 19 czerwca 2020]; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 272; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 407;