Z Małopolska w II Wojnie Światowej

ADAMCZAK Feliks, „Cichy”, „Szczęsny”.        
Urodzony 23 maja 1912 r. w Gaci Przeworskiej. Miał starsze siostry – Marię (zamężną Kochmańską) i Bronisławę oraz brata Jana (zabitego podczas pacyfikacji Gaci 14 lipca 1943 r.). Do szkoły powszechnej uczęszczał początkowo w Gaci, a następnie w Kańczudze. Gimnazjum ukończył w Jarosławiu, gdzie w 1932 r. zdał maturę. W 1933 r. odbył zasadniczą służbę wojskową, ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy w Jarosławiu. Był podporucznikiem rezerwy. Działał Kole Młodzieży Wiejskiej „Wici” w Gaci. Kierował sekcją teatralną. Bezskutecznie poszukiwał pracy. Imał się różnych zajęć czasowych. M.in. był robotnikiem rolnym na folwarku książąt Lubomirskich. W 1937 r. został prezesem Spółdzielni Koszykarskiej w Gaci. W 1937 r. zapisał się na Wydział Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Studiów nie ukończył ze względu na wybuch wojny. W 1939 r. podjął pracę w Wiejskiej Spółdzielni Kin Objazdowych. Był kierownikiem kina objazdowego w pow. Rohatyn w woj. stanisławowskim. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Po jej zakończeniu nie poszedł do niewoli. Na przełomie października i listopada 1939 r. wrócił do Gaci. W grudniu 1939 r. na polecenie Władysława Kojdera sporządzał ewidencję oficerów i podoficerów z terenu powiatu przeworskiego. W styczniu 1940 r. został przez niego wprowadzony do działalności konspiracyjnej. W lipcu 1940 r. J. Marcinkowski i Wł. Kojder powołali go przez na stanowisko komendanta rezerw w powiecie przeworskim. Był Zwierzchnikiem Rezerw Ludowych, a zarazem łącznikiem do Obwodu Przeworsk Związku Walki Zbrojnej. Zorganizował w Gaci komórkę konspiracyjną Związku Walki Zbrojnej. Kolportował pismo konspiracyjne „Odwet”. W 1940 r. przełożeni zarzucali mu niesubordynację, anarchokomunizm i grozili karami dyscyplinarnymi. Na przełomie lat 1940/41 przeszedł do Straży Chłopskiej. W 1942 r. został pierwszym powiatowym komendantem Batalionów Chłopskich w powiecie Przeworsk. Konspiracyjna gazetka „Wieści” wydawana przez ludowców miała przez pewien czas swoją drukarnię w jego domu w Gaci. Współpracował z Sowietami zbiegłymi z obozów. Zorganizował napad na księdza Głoda w Ostrowie. Był poszukiwany przez Niemców, a w czasie pacyfikacji Gaci 14 lipca 1943 r. znajdował się na liście przeznaczonych do rozstrzelania. Jesienią 1943 r. został odwołany przez Władysława Jagusztyna „Oracz” ze stanowiska komendanta Obwodu Batalionów Chłopskich Przeworsk, a jego miejsce zajął Jan Jankowski „Biały”, „Giewont”. Był w ścisłym kontakcie z dwoma ukrywającymi się na terenie Gaci i Ostrowa żołnierzami sowieckimi, Wasylem i Michałem Aksjomaszem. We wrześniu 1943 r. razem z dwoma byłymi żołnierzami Armii Czerwonej zbiegłymi z obozów jenieckich uczestniczył w napadzie na dom właściciela młyna w Markowej, Eugeniusza Szylara (należącego do Armii Krajowej oficera rezerwy). W czasie napadu doszło do strzelaniny podczas której E. Szylar został ciężko ranny i zmarł. Komendant Obwodu Armii Krajowej Przeworsk kapitan Jan Wisz „Grom” rozkazem nr 13/43 z 18 września 1943 r. nakazał zerwanie z nim wszelkich kontaktów. Wojskowy Sąd Specjalny wydał na niego wyrok śmierci, o którym skazany wiedział. Władysław Jagusztyn „Oracz”, aby go ratować, wysłał go na teren pow. łańcuckiego. Po kilku tygodniach wrócił i rozpoczął na własną rękę „akcje rekwizycyjne”. J. Wisz „Grom” bezskutecznie interweniował u komendanta Obwodu Batalionów Chłopskich J. Kulasa, aby ludowcy sami załatwili jego sprawę.        
17 lutego 1944 r. został zwabiony przez swych kolegów do Kańczugi, do domu Edwarda Cwykla, i zastrzelony przez podchorążego Franciszka Makara „Norblin”. Zwłoki zakopano w stodole, a po sześciu tygodniach przeniesiono na cmentarz parafialny w Kańczudze. Niektórzy ludowcy uważali, że wykonanie na nim wyroku było mordem politycznym.

Rozkaz nr 13/43 z dnia 18 IX 1943 Komendanta Obwodu AK Przeworsk; Kronika organizacji podziemnej „Roch” w latach 1939-1944 w gminie Markowa, s. 16; Fitowa A., Bataliony Chłopskie w Małopolsce 1939-1945, Warszawa 1984, s. 237, 238; Fołta W., Ruch ludowy w Przeworskiem, Warszawa 1975, s. 185, 186, 197, 222; Fołta W., Życie z własnego nadania<span class="rvts13" />, Warszawa 1987, s. 265, 331, 367, 376, 377; Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956 t. 1, Kraków 1997, s. 79; Marcinkowski J., Fitowa A., Ruch Ludowy w Małopolsce i na Śląsku 1939-1945, Warszawa 1987, s. 199, 638, 640, 641; Rybka R., Stepan K., <span class="rvts13" />Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939, Kraków 2003, s. 230; Wilbik-Jagusztynowa W., Bataliony Chłopskie na Rzeszowszczyźnie, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1961 nr 1, s. 206; Wilbik-Jagusztynowa W., Bataliony Chłopskie na Rzeszowszczyźnie, Warszawa 1973, s. 80, 298, 436; Relacja Józefa Krupy, 24 VII 1964.