Z Małopolska w II Wojnie Światowej

MACHAY Ferdynand. 

Urodzony 4 maja 1889 r. w Jabłonce. Syn Andrzeja i Marii z d. Zwolińskiej. Miał siostrę Józefę (zamężną Machay-Mikę, żołnierza Związku Walki Zbrojnej). 4 listopada 1918 r. był inicjatorem usunięcia austriackich urzędników i powołania Rady Narodowej w Jabłonce. 13 stycznia 1919 r. wyjechał z Orawy wraz z oddziałami Wojska Polskiego. W marcu 1919 r. uczestniczył w konferencji pokojowej w Paryżu. Był członkiem Towarzystwa Kresów Południowych, Związku Obrony Kresów Południowych i Zachodnich, Związku Podhalan, Związku Spisko-Orawskiego. Jako spowiednik przy kościele Najświętszej Marii Panny w Krakowie mieszkał przy Małym Rynku 7. W czasie okupacji niemieckiej był proboszczem parafii Najświętszej Marii Panny na Zwierzyńcu. W grudniu 1939 r. podjął działalność konspiracyjną w Tajnej Organizacji Wojskowej. Dostarczał metryki dla biura legalizacji. Współpracował z Janem Mazurkiewiczem. W marcu i kwietniu 1940 r. był więziony w narożnej celi lewego skrzydła parteru więzienia Montelupich. Zwolniono go z więzienia. W kwietniu 1941 r. był wzywany na ul. Pomorską 2 do Paula Sieberta w sprawie kazania „O wierności”, po rozmowie ostrzegawczej został zwolniony. Aktywnie działał w Unii. Od 1943 r. był członkiem Komitetu Naczelnego Unii. Jesienią 1944 r. przekazał na Orawę polecenie kardynała Adama Sapiehy wzywające księży do pozostania na swych placówkach pomimo nadciągającej nawały sowieckiej.  
Zmarł 31 lipca 1967 r. w Krakowie. 
Odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta.  
Centralne Archiwum Wojskowe – akta odznaczeniowe KZM-42; Hein Wincenty, Jakubiec Czesława, Montelupich, Kraków 1985, s. 427; Kantor Ryszard, Z orawskiej ziemi do bazyliki mariackiej, „Kraków” 1989 nr 4, s. 44; Lewandowska Stanisława, Kryptonim „Legalizacja” 1939 – 1945, Warszawa 1984, 227; Piątkowska Antonina, Wspomnienia oświęcimskie, Kraków 1977, s. 19, 20; Przybyszewski Bolesław, Dzieje kościelne Krakowa..., „Rocznik Krakowski” 1948 s. 121; Stachura Mieczysław, Na Orawie, „Kierunki” 1960 nr 41 s. 3; Żerosławski Czesław, Katolicka myśl o ojczyźnie, Warszawa 1987, s. 52;