Z Małopolska w II Wojnie Światowej

MAZURKIEWICZ Jan.

Urodzony 27 sierpnia 1896 we Lwowie. Od 1914 r. służył w 1. pułku piechoty Legionów Polskich. W 1916 r. przeniesiono go do 6. pułku piechoty Legionów. W 1917 r. został przewodniczącym Rady Żołnierskiej 6. pułku piechoty Legionów. Był żołnierzem Żelaznej Brygady Hallera. 11 maja 1918 r. brał udział w bitwie pod Kaniowem. W 1918 r. dowodził oddziałem Polskiej Organizacji Wojskowej. Od 1919 r. służył w stopniu kapitana w Wojsku Polskim. W 1922 r. został przeniesiony do rezerwy. W 1928 r. wrócił do służby wojskowej na stanowisko dowódcy kompanii w 44. pułku piechoty. W 1930 r. został inspektorem Związku Strzeleckiego w Wilnie. W 1934 r. ukończył kurs dowódców batalionów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Objął stanowisko dowódcy kompanii 22. pułku piechoty. W 1936 r. został awansowany na stopień majora i mianowany dowódcą dywizyjnego kursu podchorążych rezerwy 9. Dywizji Piechoty i dowódcą batalionu podchorążych. W 1938 r. przeniesiono go na stanowisko wykładowcy w Centrum Wyszkolenia Piechoty. 15 sierpnia 1939 r. został przeniesiony do Sztabu Głównego. Był pracownikiem Wydziału Specjalnego Oddziału II Sztabu Głównego. Kilka tygodni przed wybuchem wojny Ministerstwo Spraw Wojskowych wysłało go do Budapesztu przez w celu założenia tam bazy pod kryptonimem „Biały Orzeł”, której zadaniem miało być kształcenie dywersantów i w przypadku wybuchu wojny wysyłanie ich do kraju dla prowadzenia poza frontem antyniemieckiej dywersji i sabotażu. We wrześniu 1939 r. był szefem dywersji frontu południowo-zachodniego. 17 września 1939 r. przeszedł do Rumunii. W Paryżu należał do sztabu generała Władysława Sikorskiego. Przeniesiono go do Budapesztu na stanowisko sekretarza ambasady polskiej i zarazem kierownika tamtejszej placówki II Oddziału. Był organizatorem Tajnej Organizacji Wojskowej (przygotowywanej przed wojną przez Sztab Główny jako dywersyjne pogotowie obywatelskie). Kierował organizacją z Budapesztu. W marcu 1940 r. (wg innych danych 24 czerwca 1940 r.). przez „zieloną granicę" wrócił do Kraju. Od czerwca 1940 r. był komendantem Tajnej Organizacji Wojskowej z siedzibą w Krakowie Używał pseudonimów „Lis”, „Radosław”, „Sęp”, „Socha”. Współpracował z księdzem Ferdynandem Machayem oraz z Józefą Machay-Miką i jej mężem Emilem Miką. Utrzymywał z ramienia Tajnej Organizacji Wojskowej kontakty ze Związkiem Odwetu Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. Wcielił łódzkie Kadry Bojowe Wojska Polskiego do Związku Walki Zbrojnej. Od marca 1943 r. był przydzielony do Kedywu. W kwietniu 1943 r. awansowano go na stopień podpułkownika. Był zastępcą szefa Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. W lutym 1944 r. został komendantem Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. W czasie Powstania Warszawskiego podczas przebijania się z Woli na Starówkę został ranny. Wyszedł z miasta z ludnością cywilną. Ukrywał się w Częstochowie. 20 października 1944 r. został awansowany na stopień pułkownika. Był szefem Centralnej Komisji Likwidacyjnej ds. byłej Armii Krajowej. W lutym 1949 r. został aresztowany. W listopadzie 1953 r. jego sprawę przekazano Wojskowemu Sądowi Rejonowemu w Warszawie. Sądzono go w tzw. sprawie kierownictwa konspiracji cywilnej wraz z Janem Nepomucenem Gorazdowskim „Wolański”, Kazimierzem Plutą-Czachowskim „Kuczaba” i Dominikiem Ździebło „Kordian”. 7 grudnia 1953 r. został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie w składzie: podpułkownik Mieczysław Widaj, major Jerzy Drohomirecki, kapitan Jan Paramonow, z oskarżenia prokuratora podpułkownika Henryka Ligięzy, na dożywotnie wiezienie. Zwolniono go 21 sierpnia 1956 r. Był członkiem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W październiku 1980 r. został mianowany na stopień generała brygady.      
Zmarł 4 maja 1988 r. w Warszawie.

Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari IV i V klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, jedenastokrotnie (tak zawsze podaje literatura przedmiotu choć statut przewidywał maksymalne czterokrotne odznaczenie za wojny 1914-1920 i czterokrotne za II wojnę światową) Krzyżem Walecznych, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą, Warszawskim Krzyżem Powstańczym.
Brzęk Gabriel, Wierny przysiędze. O Łukaszu Cieplińskim „Pługu” komendancie IV KG WiN, Lublin 1991, s. 12; Dąbrowa-Kostka Stanisław, Dywersja Pozafrontowa, „Kierunki” 1970 nr 32 s. 10; Lubaś-Harny M., Frączysty i jego bohater, „Gazeta Krakowska 1999 nr 6 s. 12; Marcinkowski Adam, Palski Zbigniew, Ofiary stalinowskich represji w Wojsku Polskim, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1990 nr 1/2 s. 181; Mazurkiewicz Tadeusz, Moja wojna z Niemcami, Warszawa 1969, s. 22; Piątkowska Antonina, Wspomnienia oświęcimskie, Kraków 1977, s. 19, 20; Strzembosz Tomasz, Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939 – 1945, Warszawa 1983, s . 56, 68, 121, 181, 348, 462; Ślaski Jerzy, Bitwa – Fundament, Warszawa 1985, s. 232; Zajączkowski Jerzy, Radosław, „Za Wolność i Lud” 1986 nr 35 s. 3