Z Małopolska w II Wojnie Światowej

KUCZALSKI Andrzej.

Urodzony 30 listopada 1904 r. (czasem błędnie podawana jest data 30 września) w Krakowie. Syn Ludwika (1865-1929, murarza, członka Polskiej Partii Socjalistycznej) i Teofili z d. Popkiewicz (1870-1931). Miał rodzeństwo: Tomasza (ur. 1890), Marię (ur. 1895) i Bronisławę (ur. 1902). Mieszkał przy ul. Kazimierza Wielkiego 67. W latach 1910-1914 uczęszczał do czteroklasowej Szkoły Powszechnej. Naukę kontynuował w krakowskim III Państwowym Gimnazjum, które ukończył w 1922 r. W 1920 r., jeszcze jako uczeń, wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Po zdaniu matury podjął studia na Akademii Handlowej. 27 czerwca 1925 r., po zaliczeniu wymaganych egzaminów na IV roku studiów, otrzymał świadectwo ukończenia Akademii. Stawił się do służby wojskowej, został kanonierem z cenzusem w 16. pułku artylerii polowej. Od 14 lipca 1925 do 15 kwietnia 1926 r., w stopniu kaprala z cenzusem, był słuchaczem Kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii w Baterii Szkolnej Podchorążych Rezerwy w 24. pułku artylerii polowej przy 8. Dywizjonie Szkolnym Artylerii w Grudziądzu. Kurs ukończył z 36 lokatą. Od 17 kwietnia do 30 września 1926 r. w stopniu plutonowego podchorążego, służył w 24. pułku artylerii lekkiej w Jarosławiu na stanowisku dowódcy plutonu. Po przeniesieniu do rezerwy powrócił do Krakowa. W latach 1926-1948 był pracownikiem umysłowym w Polskich Zakładach Garbarskich. Przerwy w jego karierze zawodowej wyznaczały kolejne ćwiczenia wojskowe, które odbywał kolejno od 14 maja do 24 czerwca 1928 r. w 3. baterii 6. pułku artylerii lekkiej, od 12 maja do 21 czerwca 1930 r. w 6. pułku artylerii lekkiej (po ich zakończeniu został mianowany na stopień podporucznika rezerwy ze starszeństwem z 1 stycznia 1929 r.), od 19 września do 29 października 1932 r. w 6. pułku artylerii lekkiej (na stanowisku dowódcy plutonu), od 17 września do 27 października 1934 r. (na kursie na dowódców baterii w Szkole Strzelania Artylerii w Toruniu), a także krótkotrwałe ćwiczenia aplikacyjne odbywane w latach 1931, 1933, 1936, 1938. 25 sierpnia 1939 r. został zmobilizowany do 6. pułku artylerii lekkiej. W kampanii wrześniowej 1939 r. był oficerem ogniowym 5. baterii II dywizjonu 6. pułku artylerii lekkiej 6. Dywizji Piechoty w Armii „Kraków”. Brał udział w walkach odwrotowych toczonych przez jego pułk od Pszczyny poprzez Baranów aż po Turobin, na stanowisku zastępcy dowódcy baterii. Po śmierci 17 września 1939 r. por. Franciszka Duszczyńskiego pod Turobinem objął dowództwo 5. baterii II dywizjonu 6. pułku artylerii lekkiej. Od września 1939 r. w działał w Tajnej Organizacji Wojskowej. W szeregi Związku Walki Zbrojnej został wprowadzony przez Stanisława Bondara (adiutanta komendanta Obwodu Kraków Miasto podpułkownika Franciszka Rekuckiego „Roch”). W Związku Walki Zbrojnej, a później w Armii Krajowej działał od listopada 1941 r. (niektóre dokumenty datują działalność w Związku Walki Zbrojnej od 1940 r.). W 1941 r. został awansowany na stopień porucznika. W zeznaniach przed NKWD utrzymywał, że do 1943 r. był szeregowym żołnierzem Armii Krajowej w wywiadzie Obwodu Związku Walki Zbrojnej Kraków-Miasto. Używał wówczas pseudonimu „Bluszcz”. W latach 1942-1943 był zastępcą oficera wywiadu i szefem wywiadu Odcinka „Wapno” w Obwodzie Kraków Armii Krajowej. Od marca do maja 1943 r. był oficerem wywiadu na Obwód Kraków Armii Krajowej. Zagrożony aresztowaniem ukrywał się od końca maja do sierpnia 1943 r., zawieszając w tym czasie działalność konspiracyjną. Po wznowieniu działalności pod pseudonimem „Rabatin” był do połowy 1944 r. zastępcą szefa wywiadu Inspektoratu Kraków Armii Krajowej, Jana Dadaka „Doktor”. Po jego aresztowaniu 20 lipca 1944 r. zajmował do sierpnia 1944 r. stanowisko szefa wywiadu Inspektoratu Armii Krajowej Kraków. W sierpniu 1944 r. po aresztowaniu przez Niemców majora Olgierda Wojdata „Andrzej”, został szefem Inspektoratu. Od połowy 1944 r. używał również pseudonimu „Ikar”. Został awansowany na stopień kapitana z starszeństwem 11 listopada 1944 r. Utrzymywał łączność z Komendą Okręgu za pośrednictwem kapitana Henryka Rysy-Karpińskiego „Kleszcz”. Z chwilą rozpoczęcia akcji „Burza” został szefem wywiadu i kontrwywiadu wojskowego Komendy Okręgu i 6. Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Ostatni meldunek dla Wojciecha Waydy „Odwet” przekazał w końcu grudnia 1944 r. poprzez jego adiutanta Łomnicę-Czerwińskiego. 3 stycznia 1945 r. awansowano go na stopień majora. 31 marca 1945 r. został aresztowany przez kapitana Szapiro i porucznika Gniłosyrowa w garbarni przy ul. Swobody 4, w której pracował. Od kwietnia do czerwca 1945 r. był przesłuchiwany przy pl. Inwalidów 4 przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i NKWD. Ujawnił wówczas strukturę oraz obsadę dowództwa Okręgu Krakowskiego Armii Krajowej. W maju 1945 r., w związku z przejęciem przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego jego grypsów do żony i Tadeusza Konkiewicza, „przekazał” posiadaną biżuterię na skarb Polskiej Partii Robotniczej. Po podpisaniu 27 czerwca 1945 r. zobowiązania o zaprzestaniu działalności konspiracyjnej i współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego został we wrześniu 1945 r. zwolniony na mocy amnestii. W 1945 r. wznowił członkostwo w Polskiej Partii Socjalistycznej. 27 września 1945 r. ujawnił się przed Komisją Likwidacyjną do spraw byłej Armii Krajowej i został zweryfikowany w stopniu majora. 13 listopada 1945 r. ponownie zatrzymali go funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego pod zarzutem nielegalnego handlu skórą. Po zwolnieniu z aresztu Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego powrócił do pracy w Zakładach Garbarskich w Krakowie. Pracował kolejno w zakładzie nr 1 i 3. Był wielokrotnie zatrzymywany przez bezpiekę. W tym okresie uważano go za wrogo nastawionego do komunizmu i do ludowego państwa. Ponownie zweryfikowano go przed Komisją Weryfikacyjną dla spraw byłej Armii Krajowej Okręg Kraków 15 lutego 1946 r. w stopniu majora rezerwy ze starszeństwem 1 stycznia 1945 r. Został dyrektorem Zakładów Garbarskich. 16 kwietnia 1948 r. przeniesiono go do rezerwy (z obowiązku czynnej służby wojskowej został zwolniony 1 stycznia 1965 r.). Po zjeździe zjednoczeniowym został w grudniu 1948 r. członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (z której w związku z jego działalnością okupacyjną go usunięto). W latach 50. XX w. był prezesem klubu sportowego „Garbarnia” w Krakowie. Po odejściu na własną prośbę z Krakowskich Zakładów Garbarskich podjął pracę w Cegielni Zielonki, w której, na stanowisku kierownika i likwidatora, był zatrudniony do końca kwietnia 1955 r. Od maja 1955 do 30 września 1961 r. pracował w Związku Inwalidów Pracy przy ul. Sławkowskiej 19 jako kierownik działu chałupniczo-szewskiego. Od 1 października 1961 do 28 marca 1963 r. był zatrudniony w Wytwórni Win nr 3 w Spółdzielni Pracy „Florianka” w Krakowie na stanowisku kierownika. Oskarżono go o brak nadzoru i niedobory w Wytwórni. Został skazany przez Sąd Wojewódzki w Krakowie (sygn. akt Zn WK 202/63) na 4 lata pozbawienia wolności. Zwolniono go z więzienia 5 lipca 1967 r. Wg niepotwierdzonych danych został awansowany na stopień podpułkownika. Po wojnie mieszkał w Krakowie przy ul. Kremerowskiej.

Zmarł 3 grudnia 1989 r., został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

Odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy (11 XI 1944), Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (3 I 1945), trzykrotnie Krzyżem Walecznych (1 X 1944), Krzyżem Armii Krajowej, czterokrotnie Medalem Wojska.

Był żonaty ze Stefanią Rechowicz (ur. 1905), miał syna Jana (ur. 1939 r.).

Centralne Archiwum Wojskowe, Kuczalski Andrzej akta personalne sygn. AP (1390/68/26), AP 12 (60555); Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, Akta śledczo-kontrolne Andrzeja Kuczalskiego (stara sygn. 71/III); Komunikat Komisji Likwidacyjnej dla Spraw Byłej AK, „Dziennik Polski” 1945 nr 234, s. 1; Kuler Andrzej, Kuczalski Andrzej [w:] Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych 1939-1956, t. 6, Kraków 2000, s. 71-73; Nekrolog Andrzeja Kuczalskiego „Dziennik Polski” 1989 nr 286, s. 9; Rocznik oficerski rezerw 1934, Warszawa 1934, Ministerstwo Spraw Wojskowych Biuro Personalne, L.Dz. 250/mob 34, s. 145; Saja Piotr, Armia „Lublin” 1939, Toruń 2007, s. 136, 330; Zapomniane postacie, „Biuletyn AK” Związku Żołnierzy Armii Krajowej 1992 nr 7-8, s. 14;