Z Małopolska w II Wojnie Światowej

PAJĄK Helena.

Urodzona 28 sierpnia 1919 r. w Kępiu. Córka Jana Skóry. Od 1934 r. pracowała jako ekspedientka w krakowskich cukierniach Zembaczyńskich i Michalika. W latach 1938-1939 uczyła się w rocznej Szkole Przysposobienia Kupieckiego w Krakowie. Od sierpnia 1939 r. prowadziła sklep Spółdzielni Społem „Star” w Kępiu. Od 1942 r. pracowała jako robotnica w firmie „Kajet” SA w Krakowie. Mieszkała przy ul. Szlak 43. Była łączniczką Obwodu Krakowskiego Polskiej Partii Robotniczej. Używała pseudonimu „Baśka”. Jako trzecia z kolei osoba kierowała „techniką” Obwodu. Współredagowała „Trybunę Ludową”. Drukowała ulotki w kotłowni Marcina Waligórskiego w budynku przy Alejach Słowackiego 102. W grudniu 1943 r. przerzucono ją w miechowskie. Należała do Miechowskiego Okręgu Polskiej Partii Robotniczej. Kolportowała „Głos Miechowa”. W 1944 r. pomagała nawiązać kontakty konspiracyjne Franciszkowi Księżarczykowi „Michał” i Włodzimierzowi Zawadzkiemu „Jasny”. Została aresztowana w Krakowie w pobliżu placu Wolnica 27 czerwca 1944 r. Osadzono ją w krakowskim więzieniu Montelupich. W czasie przesłuchań przez SS-Scharführera Maxa Kwasta i Kurta Reinholda Heinemeyera w siedzibie gestapo przy ul. Pomorskej 2 była duszona maską przeciwgazową z zatkanym pochłaniaczem, wieszana za wykręcone do tyłu ręce, bita, kopana i zrzucana ze związanymi nogami ze stołu. Była konfrontowana z Józefem Półgroszkiem „Józek”, który nakłaniał ją do przyznania się do działalności konspiracyjnej. W lipcu 1944 r. lub 30 października 1944 r. wywieziono ją do KL Ravensbrück (wg. części źródeł do KL Auschwitz). Po wojnie wróciła do Polski. Od 1945 r. pracowała w Wydziale Propagandy, potem w Komisji Kontroli Partyjnej Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Krakowie.

Była zamężna.

Bratko Józef,Gestapowcy, Kraków 1985, s. 66; Czerpak Stanisław, Wroński Tadeusz, Ulica Pomorska 2, Kraków 1972, s. 130; Guzik Józef, Działacze i partyzanci Ziemi Miechowskiej 1939-1945, Wawrzeńczyce 1983, s. 47; Jarowiecki Jerzy, Konspiracyjna prasa w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Kraków 1986, s. 123, 127; Księżarczyk Franciszek, Droga w ogniu, Warszawa 1966, s. 239; Orkan-Łęcki Tadeusz, Nad wierną rzeką, Warszawa 1983; Przygoński Antoni, Prasa konspiracyjna PPR, Warszawa 1966, s. 71; Z lat wojny i okupacji 1939 – 1945, t.2, Warszawa 1968, s. 180;