Z Małopolska w II Wojnie Światowej

REJMAN Jan. Urodzony 18 sierpnia 1901 r. w Zręczycach pow. Myślenice. Syn Wawrzyńca (robotnika) i Marii z d. Gawłowskiej. Po pijanemu opowiadał, że za czasów austriackich pracował w niemieckim wywiadzie. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1921-1923 był sekretarzem Sekcji Akademickiej Polskiej Partii Socjalistycznej – organizował grupy ochotników wyruszających ze wsparciem dla powstańców śląskich. W listopadzie 1923 r. dowodził w czasie walk ulicznych grupami robotników uzbrojonych w odebraną policjantom i żołnierzom broń. Od listopada 1924 r. należał do stałej Komisji Strajkowej Związku Bankowców. Wybrano go sekretarzem Rady Robotniczej. W 1927 r. został skarbnikiem Związku Pracowników Kas Chorych. Do 1929 r. był członkiem Okręgowego Komitetu Robotniczego Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. Wg. informacji Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego należał do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W 1940 r. należał do Związku Walki Zbrojnej. Był członkiem Okręgowego Komitetu Robotniczego Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość w Krakowie. Prowadził wywiad wojskowy dla Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość w Krakowie. Używał pseudonimów „Janik” i „Jaś”. Wiosną 1942 r. przebywał w Skawinie. Zaprzysiągł tam w domu Władysława Tkaczuka pierwszą „piątkę” bojową. Do 1943 r. należał do Związku Walki Zbrojnej. Wg informacji Służby Bezpieczeństwa był komendantem Miasta Krakowa Gwardii Ludowej PPS, a od lipca 1943 r. komendantem Okręgu Krakowskiego Gwardii Ludowej PPS. Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa zdawali się przy tym nie odróżniać Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej i Gwardii Ludowej Polskiej Partii Robotniczej – napisali w jego ściśle tajnej charakterystyce, że przeszedł do Wolności Równości Niezawisłości po przekształceniu Gwardii Ludowej w Armię Ludową. Mieszkał przy ul. Fałata w Krakowie. Był świadkiem jak Józef Mamak wręczył w Skomielnej Białej Jadwidze Rysiewicz 7 pistoletów (6 Parabellum i 14 strzałową FN). Pracował w Ubezpieczalni Społecznej. 6 listopada 1945 r. wstąpił do „odrodzonej” Polskiej Partii Socjalistycznej. Miał legitymację numer 17575. W grudniu 1945 r. wybrano go sekretarzem Komitetu Miejskiego Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. W styczniu 1946 r. informował Urząd Bezpieczeństwa Publicznego o jego działalności NN „Walek”, w lutym 1946 r. NN „Wydrych”, w marcu 1946 r. NN „Lis”. W marcu 1946 r. na zebraniu Komitetu był przeciwny współpracy z komunistami. W maju 1946 r. sprzeciwiał się powołaniu Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej w fabrykach. Był zwolennikiem odrębnych partyjnych i związkowych bojówek wartowniczych. Tuż przed referendum ludowym w czerwcu 1946 r. organizował ludzi do głosowania jeden raz „nie” wbrew stanowisku Bloku Demokratycznego. O jego działalności informowali aparat bezpieczeństwa: w sierpniu 1946 r. NN „X”, a w październiku 1946 r. NN „Tygrys”. 26 listopada 1946 r. na przedwyborczym wiecu w Andrychowie oświadczył, że nie jest rzeczą pewną czy partie robotnicze pójdą do wyborów w bloku, aczkolwiek zrywanie wówczas porozumienia uznał za niecelowe. Zapewniał także, że Polska Partia Socjalistyczna nie pozwoli rządzić sobą garstce PPR-owców. Tego samego dnia w rozmowie z funkcjonariuszem Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie oświadczył, że w zakładach pracy tworzone są „sztaby ochrony partii”, pełniące rolę ośrodków gromadzenia danych na interesujące kierownictwo partyjne tematy. Nieco później na zebraniu aktywu w Krakowie przepowiadał podporządkowanie własnej partii mającej sowiecki charakter Polskiej Partii Robotniczej. 13 stycznia 1947 r. na zebraniu tramwajarzy w Krakowie oświadczył, że Polska Partia Socjalistyczna jest jedyną partią, na którą każdy Polak powinien głosować. 10 lutego 1947 r. objęto go grupowym opracowaniem agenturalnym „Gracze” i nadano kryptonim „Jan”. 21 lutego 1947 r. domagał się od Franciszka Jasionowskiego rezygnacji ze stanowiska Naczelnika VIII Urzędu Obwodowego Prądnik Czerwony, na które partia rekomendowała Włodzimierza Pietruszkę. W marcu 1947 r. wybrano go na stanowisko I sekretarza Miejskiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. Prowadził prelekcje z ramienia Miejskiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. Należał do Rady Miejskiej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. W Wojewódzkiej Szkole Partyjnej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie 14 maja 1947 r. wygłosił wykład „Zagadnienia gospodarcze i ruch zawodowy” – wskazywał w nim na konieczność opanowania Rad Zakładowych i wszystkich istotnych stanowisk ekonomicznych, co pozwoli na całkowite podporządkowanie sobie komunistów. Pracował w Wojewódzkim Komitecie Polskiej Partii Socjalistycznej. 21 maja 1947 r. uczestniczył w zebraniu koła pocztowców w Krakowie. 27 czerwca 1947 r. domagał się zwiększenia ilości członków Polskiej Partii Socjalistycznej w zarządzie Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Spożywczego z 5 do 7. Był rozpracowywany w ramach agenturalnego opracowania „Dywersanci”. 3 lipca 1947 r. opowiadał informatorowi NN „Halina” o Romanie Szumskim. Został oficjalnie pozyskany do współpracy przez Naczelnika Wydziału V Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego - kapitana Mariana Kozłowskiego 7 czerwca 1948 r. Zobowiązanie napisał własnoręcznie, wybierając pseudonim „Sadowski”. W praktyce współpracował z aparatem bezpieczeństwa od czerwca 1947 r. Był informatorem Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego o kryptonimach „Pawłowski”, „Sadowski”. 29 listopada 1947 r. podczas posiedzenia Wojewódzkiej Rady Politycznej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie w sali konferencyjnej gmachu Polskiej Partii Socjalistycznej był wśród wybranych delegatów na XXVII Kongres partii we Wrocławiu. Wg informacji Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego należał do Rady Wojewódzkiej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. W listopadzie 1947 r. zawieszono go za niewykonywanie poleceń Centralnego Komitetu Wykonawczego, ale z braku odpowiedniego zastępcy pozostał na stanowisku. Po pewnym czasie został odwieszony i wyznaczony na stanowisko sekretarza Komitetu Grodzkiego Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. W grudniu 1947 r. był delegatem na Kongres Krajowy Polskiej Partii Socjalistycznej we Wrocławiu wydelegowanym z Komitetu Miejskiego w Krakowie. W grudniu 1947 r. był I sekretarzem Miejskiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie z VII grupą uposażenia. W 1948 r. doprowadził do skreślenia z listy członków Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Kałuży. Latem 1948 r. donosił na Stanisława Kaczora. Wg Władysława Dziadonia krytykował w 1953 r. ówczesną rzeczywistość. 9 sierpnia 1954 r. donosił, że Marian Kowalczyk spodziewa się wybuchu wojny pomimo konferencji genewskiej, w którą Sowieci tak się zaangażowali, że nie mieli czasu na zaakceptowanie amnestii dla więźniów politycznych w Polsce z okazji 10 Lecia Polski Ludowej. 18 sierpnia 1954 r. w ramach wstępnego rozpracowania agencyjnego „Krawiec” donosił, że Stefan Rzeźnik narzekał, że jego wynagrodzenia na stanowisku prezesa spółdzielni jest zbyt niskie, aby mógł utrzymać liczną rodzinę. Uważał też, że Stefan Rzeźnik nie wywiązuje się ze swoich obowiązków. Tego samego dnia dostarczył Urzędowi Bezpieczeństwa informacji, że Marian Wojciech Bomba przewiduje wybuch wojny na jesień następnego roku, to jest po upływie czasu potrzebnego na remilitaryzację Niemiec Zachodnich. Uważa też, że defilada z 22 lipca 1954 r. w Lublinie była posunięciem czysto propagandowym, a rzeczywista sytuacja Polski jest taka sama jak w 1939 r. Donosił także, że Mieczysław Borek przewidywał wybuch wojny i eksterminację socjalistów w stylu „drugiego Katynia”. W związku z tym zamierzał ukryć się w górach. 26 sierpnia 1954 r. donosił, że Jan Stręk mówił o nędzy panującej wśród klasy robotniczej gnębionej przez komunistów i krytykował odsuwanie dawnych socjalistów od wszelkich stanowisk, które obsadza się ignorantami z Polskiej Partii Robotniczej lub działaczami sanacyjnych i endeckich związków zawodowych. Podobnie wypowiadał się Władysław Dzierwa. 23 listopada 1954 r. naczelnik Wydziału III Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego Adam Farb złożył raport o wyłączeniu go z czynnej sieci agenturalnej. Po październiku 1956 r. bezskutecznie próbował zostać przewodniczącym Dzielnicowej Rady Narodowej Zwierzyniec. Kontakt z nim został wznowiony 5 lipca 1958 r. Ze względu na to, że był znany znacznej części pracowników Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, w celu zachowania większej konspiracji zmieniono mu pseudonim na „Pawłowski”. Uznawano go za wartościowe źródło: „chodzącą encyklopedię WRN-owską”,jego informacje były jednak sprawdzane przez innych informatorów, ponieważuznano, że w latach poprzednich często podawał materiały „tendencyjne, przejaskrawiał pewne fakty, był nawet dwulicowy”. Za współpracę był wynagradzany. 6 listopada 1959 r. w liście do Mariana Wojciecha Bomby i Stefana Rzeźnika zarzucił im marnotrawstwo dolarów z lat okupacji, utrzymywanie kontaktów z Jadwigą Rysiewicz „Zośka” (spikerką Radia „Wolna Europa”), nieprzemyślane akcje bojowe w czasie okupacji niemieckiej, w których niepotrzebnie ginęli bojowcy GL-PPS, rozbrojenie oddziału partyzanckiego „Żar” współpracującego z Sowietami. 6 listopada 1959 r. przekazał prowadzącemu go oficerowie tekst listu do Mariana Wojciecha Bomby i Stefana Rzeźnika. 10 listopada 1959 r. przekazał SB informację o tym, iż Tadeusz Jaworski kwestionuje dowodzenia Mariana Wojciecha Bomby Okręgiem GL-PPS WRN w czasie okupacji niemieckiej. W tym samym meldunku przekazał informację o małżeństwie Marii Prostakowej ze Świadkiem Jehowy i ich przeprowadzce z Fałata 12 gdzie był cyklostyl na Dębniki; w mieszkaniu pozostała Julia Cichopek (też Świadek Jehowy). Meldował także o spotkaniu w kawiarni w Sukiennicach sanacyjnego posła Hyli (mieszkającego w Brzeźnicy byłego legionisty), który wówczas zajmował się rolnictwem i bywał służbowo we Francji. Doniósł również, że na zebraniu ZBoWiD 27 września 1959 r. Kwaśnicki narzekał, że za Stalina był bity, a teraz znowu musi wypełniać ankietę o swoim politycznym pochodzeniu. 11 października 1959 r. doszło do otwartej konfrontacji jego frakcji z frakcją Mariana Wojciecha Bomby. Do Komisji Opieki wybrano wówczas Tadeusza Jaworskiego, jego i Jana Stręka. 17 listopada 1959 r. zawieszono go w prawach członka środowiska Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość. Na spotkaniu 28 listopada 1959 r. skrytykował jego działalność Kazimierz Hałoń, ale namawiał go do powrotu do środowiska. Prosił Służbę Bezpieczeństwa o interwencję w swojej sprawie we władzach wojewódzkich PZPR, ale po kilku dniach wycofał prośbę. 28 grudnia 1959 r. spotkał się w swoim mieszkaniu z Władysławem Jurą, omawiali sposób pozbawienia Mariana Wojciecha Bomby wpływów przy pomocy sowieckich oficerów gen. Denisowa i Aleksieja Szapowałowa "Sobinow" oraz Zutnika. 2 stycznia 1960 r. podał, że we wrześniu 1959 r. Rzeźnik Stefan był w mieszkaniu przewodniczącego Sądu Wojennego OKR PPS WRN adwokata dr Rudolfa Guntera (ten w czasie rozmowy określił to przypadkowym spotkaniem na ulicy). W grudniu 1960 r. oficer operacyjny porucznik Feliks Sasnal złożył do zatwierdzenia postanowienie o wyeliminowanie go z czynnej sieci agenturalnej, ponieważ był członkiem PZPR - kontakt miał być utrzymany na zasadzie kontaktu operacyjnego. 2 stycznia 1961 r. meldował o spotkaniu Antoniego Pajdaka i Józefa Mamaka „Pirat” z aktywem WRN w mieszkaniu Jerzego Mariana Tabeau (nie był na tym spotkaniu). W archiwum Instytutu Pamięci Narodowej z okresu jego współpracy z aparatem bezpieczeństwa pozostało 10 tomów akt. Był sekretarzem Frontu Jedności Narodu w jednej z dzielnic Krakowa. Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Przekazał por. F. Sasnalowi informację Siwadłowskiego, członka PZPR z Woli Justowskiej, że kierownik Wydziału Oświaty Komitetu Dzielnicowego Zwierzyniec mianował kierowniczką szkoły Nogową, przewodniczącą tamtejszej akcji katolickiej. W jego mieszkaniu starzy działacze Polskiej Partii Socjalistycznej grywali systematycznie w bridgea.

Zmarł 11 grudnia 1961 r.

Był żonaty z Luberą.

IPN Kr. 009/344, Teczka personalna informatora pseudonim „Pawłowski” dot. Jan Rejman, imię ojca: Wawrzyniec, ur. 18-08-1901 r.; IPN Kr 010/10268 Grupowa sprawa ewidencyjno-obserwacyjna Rzeźnik Stefan, Bomba Marian; IPN Kr 075/32 WRN-PPS województwo krakowskie kryptonim „V-2”; IPN Kr 111/2761 Stanisław Długosz s. Józefa, zam. Kamienna Góra, b. dowódca oddziału organizacji WRN w czasie okupacji, podejrzany o nielegalne przechowywanie broni w pow. Miechowskim (art. 4 $ 1 MKK; IPN Kr BU Kr III-5532-70 4 (17)/06, Nota IPN w Krakowie dla Aleksandry Konopelskiej, 2010.01.20 kopia w zb. T. Gąsiorowskiego; Pilch Andrzej, Dzieje ruchu robotniczego w Krakowskiem 1918-1939, Kraków 1987, t. I s. 134, 191; Sady Roman, Kraków i jego dzielnice 1945-2002, Kraków 2003, s. 165;